Het jaar 1985 was een rampjaar voor Colombia met twee zwarte bladzijden in een zeer korte tijd. De tragedies, precies 30 jaar geleden, speelde zich allemaal af in de maand november, ook wel zwarte november genoemd.
Het gebeurde op 6 november 1985, het Justitiepaleis werd bezet door een commando van het M-19, een van de actiefste guerrillabeweging op dat moment in Colombia. Amper een uur later wordt een militaire operatie uitgevoerd die tot doel heeft de gijzelaars en de rechterlijke macht te bevrijden. Na twee dagen militaire gevechten tussen beide kampen is de eindbalans uitermate triest: 95 doden, waaronder 11 magistraten van het Hoger Gerechtshof, 11 vermisten en een totaal uitgebrand en verwoest Justitiepaleis.
Vandaag exact 30 jaar geleden ondergaat Colombia een tweede tragische ramp dat geschreven staat als de grootste ramp ooit van het land. Nog geen week later nadat de brand was geblust in het Justitiepaleis werd de stad Armero getroffen door een allesvernietigende modderstroom, veroorzaakt door een vulkaanuitbarsting van de Nevado del Ruiz. Armero werd totaal van de kaart geveegd.
De stad Armero ligt in het midden van Colombia op zo’n 50 kilometer afstand van de vulkaan Nevado del Ruiz. Armero floriseerde door haar gunstige positie, liggend aan de doorgaande weg van Bogota naar Ibague, een belangrijke verbinding voor het goederenvervoer in Colombia en de rivier de Rio Langunillas. De stad werd gesticht in 1895, toen nog San Lorenzo, op de afzettingen van de modderstroom van een voorgaande vulkaanuitbarsting. In 1930 werd de naam veranderd in Armero, ter nagedachtenis van José León Armero Racines, een held van de Colombiaanse onafhankelijkheid. Armero groeide uit tot een stad van meer dan 27.000 inwoners.
De Nevado del Ruiz is met zijn meer dan 5000 meter de hoogste vulkaan van Colombia. De top van de Nevado del Ruiz stratovulkaan is eeuwig bedekt met velden van sneeuw en ijs. Vandaar zijn naam: “Nevado” dat betekent “sneeuw” in het Spaans. Door de uitbarsting komen hete deeltjes as en puin op het sneeuw en ijs terecht. Sneeuw en ijs smelten door de hitte. Langzaam glijdt dat naar beneden. Er ontstaat een modderstroom. De zware modderstroom loopt met een snelheid van 35 kilometer langs de flanken van de vulkaan naar beneden, richting de Colombiaanse stad Armero.
Eind 1984 begon de Nevado del Ruiz meer activiteit te vertonen. Er waren kleine aardbevingen, er ontsnapte gas uit de krater en er hadden kleine stoomexplosies plaats. Er bestond geen waarschuwingssysteem. Pas in de loop van 1985 kwamen er instrumenten(seismografen) om de vulkaan te monitoren.
Een maand voor de ramp verscheen een kaart van het Geologisch Instituut (Ingeominas), waarop de gevarenzones aangegeven waren als er bij een uitbarsting van de Nevado del Ruiz modderstromen zouden ontstaan. Er werd meegedeeld dat er een groot gevaar voor Armero zou zijn.
Deze informatie werd door regeringsvertegenwoordigers genegeerd. Zij wilden de bevolking van Armero niet evacueren voordat dit echt noodzakelijk zou zijn. Vlak voor de ramp bezocht een groep deskundigen de krater van de vulkaan. Zij zagen toen nog steeds geen enkel direct gevaar en stelden geen evacuatie voor.
In de middag van 13 november 1985, toen de vulkaan bijna een jaar actief was geweest, kwam het tot een grote explosie, gevolgd door een asregen, die neerdaalde over Armero. De bewoners van de plaats bleven kalm, mede door de geruststellende berichten van de burgemeester en de priester van de kerk. Later die middag drong het Rode Kruis aan op een evacuatie van de stad, maar toen de asregen ophield werd de evacuatie afgeblazen.
Wat de bewoners echter niet wisten was dat juist toen de rust was weergekeerd, er lava uit de krater begon te stromen. De lava zorgde ervoor dat de ijskap op de top van de vulkaan ging smelten. Het smeltwater vermengde zich met gruis, steen en materiaal en vormde zo een reeks hete en vernietigende modderstromen. Met een snelheid van 30 tot 40 kilometer per uur bereikte deze modderstroom Armero. Binnen een paar minuten werd de stad volkomen bedolven.
Deze natuurramp in Colombia heeft een gezicht gekregen. Wereldberoemd is de foto van het 13 jarige Colombiaanse meisje Omayra Sánchez, dat vast kwam te zitten in de modderstroom. Officieel heet de foto: The Agony of Omayra Sanchez. De fotograaf, Frank Fournier, heeft veel kritiek verduren gekregen, hij kon het meisje niet redden, maar de ramp wel een gezicht geven. De foto won de World Press Foto Award in 1985.
Omayra Sanchez, tot aan haar nek in het water vastzittend te midden van het beton, hout en ander puin, heeft zo’n drie dagen moeten doorstaan, voordat ze uiteindelijk stierf aan gangreen en onderkoeling. Omayra woonde samen met haar ouders, broertje en een oom en ten tijde van de ramp was haar moeder voor zaken naar Bogotá. In de nacht van de ramp werd ze gewekt door het geluid van een aankomende modderstroom. Tijdens de vlucht uit het huis viel haar oma in een waterput en kwam haar broertje vast te zitten. Omayra wilde hulp bieden maar werd zelf overspoeld door de modderstroom en kwam zo in haar benarde positie terecht. Ze zat tot aan haar nek in het water in het water en kon met geen mogelijkheid vrijkomen. Later bleek dat zij met haar benen vastzat in de armen van haar overleden tante. In afwachting van hulp die uitbleef, werd ze vergezeld door de lokale bevolking die met haar gesprekken voerden, zongen en in gebed gingen. Haar situatie verslechterde en begon zelfs te hallucineren. Ondanks alle inspanningen van de lokale bevolking en door het uitblijven van adequate hulp door de overheid, stierf Omayra aan gangreen en onderkoeling.
Na de ramp van 13 november 1985 was het voor velen onzeker wat er met familie, vrienden en kennissen gebeurd was. Pogingen opnieuw met overlevenden in contact te komen, duurden soms langer dan twintig jaar.
Het eerste wat er nu nog in Armero te zien is, zijn enkele ruïnes van huizen en onder andere het lokale ziekenhuis, Hospital San Lorenzo, waarvan de eerste verdieping boven de grond uitsteekt. Voor de rest bestaat Armero uit een vlakte begroeid met gras en struiken, met hier en daar een kruis ter herinnering aan dierbaren die tijdens deze ramp zijn omgekomen.
De rivier de Rio Langunillas is verschrompeld tot een kleine stroom water. Voor de meesten is het ouderlijk huis slechts een met gras begroeid stukje grond, waar eens een kruis ter herinnering stond. Het kruis is in de loop der tijd verdwenen.
Armero is uitgeroepen tot een nationaal monument, een begraafplaats voor meer dan 24.000 inwoners.
