2019 was het jaar van het protest. Colombia kreeg te maken met de blokkades van de inheemse bevolking, de stakingen vanuit het onderwijs en de nationale stakingen waar het Colombiaanse volk zich verzette tegen de hervormingen van de regering van president Duque. Daarnaast werd het jaar gekenmerkt door processen van het vredestribunaal en de herbewapening van FARC-dissidenten. Andere belangrijke gebeurtenissen van het afgelopen jaar zijn hieronder op een rij gezet.

Januari

Aanslag op politieacademie eist 22 doden
Slechts twee weken in het jaar 2019, op 17 januari, was Colombia in nationale rouw vanwege de 22 politieagenten die omkwamen bij een aanslag op een politieacademie. De aanslag op de General Santander academie werd opgeëist door de linkse guerrillabeweging het Nationale Bevrijdingsleger (ELN). De aanslag, veroorzaakt door een autobom, lieten nog eens 65 gewonden achter.

Aftreden geëist procureur-generaal Nestor Humberto Martinez
Duizenden Colombianen protesteerden in januari in verscheidene steden om het aftreden van procureur-generaal Nestor Humberto Martinez te eisen. Hij heeft informatie achtergehouden die Colombiaanse politici en zakelijke groepen in relatie brengt met de Braziliaanse bouwreus Odebrecht, die in de schijnwerpers staat van een gigantische regionaal corruptieschandaal waarbij steekpenningen werden betaald om overheidscontracten te winnen. Op 15 mei nam Martinez zelf ontslag uit protest tegen de uitspraak van het vredestribunaal, die het uitleveringsbevel aan de VS van de gedemobiliseerde commandant van de FARC en vredesonderhandelaar Seauxis Paucias Hernández – alias “Jesús Santrich” – had afgewezen.

Februari

Migratiestroom Venezuela
Begin februari heeft de Venezolaanse president Maduro een belangrijke grensovergang tussen Colombia en Venezuela gesloten door het met opleggers en containers te blokkeren. Hij wilde hiermee humanitaire hulp tegenhouden vanuit het buitenland voor Venezuela die in een economische crisis verkeert. Later werden er meer grensposten tussen de buurlanden gesloten met als reden dat er ernstige en illegale bedreigingen van de Colombiaanse regering zijn tegen de vrede en soevereiniteit van Venezuela. Op 22 februari waren er tienduizenden Venezolanen en Colombianen op de been in de grensstad Cucuta voor het benefietconcert Venezuela Aid Live om geld in te zamelen voor humanitaire hulp voor Venezuela. Uit de laatste cijfers van 31 oktober 2019 zijn er 1,6 miljoen Venezolanen naar Colombia gevlucht.

Maart

Inheemse bevolking in protest
De maand maart staat in het teken van de protesten van de inheemse bevolking tegen de regering. Zij hebben weken lang de Pan-Amerikaanse snelweg geblokkeerd in het zuidwesten van Colombia uit protest tegen de regering van president Ivan Duque, omdat die akkoorden die gesloten werden onder zijn voorganger Juan Manuel Santos niet na heeft geleefd. Na bijna een maand van protest is er in de eerste week van april een akkoord bereikt tussen de inheemse bevolking en de regering.

Officier van justitie van vredestribunaal neemt steekpenningen aan
Carlos Bermeo, officier van justitie van het tribunaal voor speciale rechtspraak voor de vrede (JEP), is op heterdaad betrapt tijdens het aannemen van steekpenningen. De steekpenningen hadden te maken met het proces rond Jesus Santrich, een van de leiders van de voormalige rebellenbeweging FARC, die vorig jaar is gearresteerd wegens drugshandel en mogelijk uitgeleverd werd aan de V.S.. Als onderdeel van het vredesakkoord tussen de FARC en de Colombiaanse regering worden leden van de rebellenbeweging die misdaden hebben gepleegd berecht via het vredestribunaal. In juli 2018 startte het proces voor Jesus Santrich. Op beelden die werden vrijgegeven nam Carlos Bermeo voor 40.000 dollar aan steekpenningen aan. In een ander fragment is een aanname te zien van 460.000 dollar om het uitleveringsproces van Jesus Santric te beïnvloeden.

April

President Duque’s bezwaren tegen vredestribunaal verworpen
President Iván Duque heeft in maart gedeeltelijk bezwaar gemaakt tegen de wet voor de Speciale Vredesrechtspraak (JEP). Het huis van afgevaardigden heeft in april president Ivan Duque’s voorgestelde veranderingen in de wet voor de Speciale Vredesrechtspraak verworpen. Deze wet regelt het vredestribunaal die ernstige misdaden moet berechten en is het belangrijkste onderdeel van het vredesakkoord tussen de Colombiaanse regering en de rebellen van de FARC. De president bekritiseerde de wet omdat hij de straffen voor de rebellencommandanten te mild vond. De president diende bezwaar in tegen zes van de 159 artikelen van deze wet. In mei heeft het Constitutionele Hof het pakket van zes bezwaren tegen het vredesakkoord dat in maart door president Ivan Duque was ingediend, verworpen. Het pakket van bezwaren heeft in het land voor controverse gezorgd, omdat men bang was dat president Duque het bereikte vredesakkoord wilde afbrokkelen.

Aardverschuiving in Cauca eist 33 levens
Op 21 april zijn bij een aardverschuiving in het departement Cauca 33 mensen om het leven gekomen. De aardverschuiving, veroorzaakt door hevige regenval, vond plaats in het dorpje Portachuelo in de gemeente Rosas en heeft acht huizen bedolven. Onder de slachtoffers waren 28 volwassenen en 5 kinderen. Door de aardverschuiving werd ook een deel van de Pan-Amerikaanse snelweg werd bedolven door aarde, waardoor die afgesloten moest worden.

Mei

Arrestaties en vrijlatingen van Jesús Santrich
Jesús Santrich, voormalige commandant van guerrillabeweging FARC, werd op 15 april vrijgesproken door het vredestribunaal, maar daarna opnieuw gearresteerd. Seuxis Paucias Hernández, beter bekend onder de naam Jesús Santrich, werd twee dagen na zijn vrijspraak vrijgelaten uit de La Picota gevangenis in Bogotá, maar werd weer gearresteerd, omdat er nieuwe bewijzen zijn aangedragen. Santrich werd in april vorig jaar op verzoek van de Verenigde Staten gearresteerd voor het samenspannen met drie anderen om verscheidene tonnen cocaïne de Verenigde Staten in te smokkelen. Op 30 mei werd de voormalige FARC-commandant voor de tweede keer vrijgesproken vanwege onvoldoende bewijs.

Juni

Zetels FARC
Jesús Santrich, voormalige commandant van guerrillabeweging FARC is op dinsdag 4 juni officieel toegetreden tot het congres. Seuxis Hernández beter bekend als Jesus Santrich  Santrich kon zijn ambt in het congres niet vervullen vanwege een proces waar hij beschuldigd werd van betrokkenheid bij drugshandel. Na vrijspraak van het vredestribunaal is hij namens zijn partij FARC (Alternatieve Revolutionaire Krachten van het Volk) lid geworden van het Huis van Afgevaardigden.

Het Colombiaanse hooggerechtshof heeft op 14 juni de zetel ingetrokken van Ivan Marquez (foto), een van de voormalige leiders van guerrillabeweging FARC. Marquez heeft nooit zijn ambt aanvaard na onderhandelingen over het historische vredesakkoord van het land. Marquez vond dat leden van de voormalige rebellen niet genoeg werden beschermd en weigerde zitting te nemen, nadat een ander lid van de FARC, Jesus Santrich, werd gearresteerd door de Colombiaanse regering op verdenking van drugshandel.

Juli

De zaak Jesús Santrich
Het proces rond Jesús Santrich, voormalige commandant van guerrillabeweging FARC, is nog niet afgerond, nadat hij in mei twee keer werd gearresteerd en vrijgesproken. Santrich, die wordt beschuldigd van drugshandel, dook onder en verscheen 9 juli niet voor de rechtbank. Het Colombiaanse Hooggerechtshof heeft order gegeven Jesús Santrich te arresteren en Interpol om hulp verzocht. Enkele dagen daarna loofde de Colombiaanse politie een beloning uit van ruim 800.000 euro voor de tip die naar de voormalige FARC-commandant leidt.

Augustus

Drie jaar nadat de Colombiaanse regering en de guerrillabeweging FARC een vredesakkoord tekenden, heeft voormalig FARC-commandant Iván Márquez op 29 augustus opgeroepen de wapens weer op te pakken. Hij deed dat in een videoboodschap samen met Seuxis Paucias Hernández, alias “Jesús Santrich” en Hernán Darío Velásquez, alias “El Paisa”, die maanden geleden stopten met het nakomen van hun verplichtingen aan het vredestribunaal. Volgens Marquez heeft de Colombiaanse regering het vredesverdrag met de FARC geschonden door zich niet aan de afspraken te houden. Politiek leider van de FARC, Rodrigo Londoño, alias ‘Timochenko’, zei in zijn antwoord dat dit een minderheidsgroep van dissidenten is en dat er nog steeds een vredeswil is van de kant van degenen die de wapens hebben neergelegd. Tot nu toe zijn er nog een acties vernomen en gaat men er vanuit dat zij zich schuil houden in Venezuela.

September

Valse informatie aan de VN
President Iván Duque kwam eind september onder vuur te liggen na een presentatie op de Algemene Vergadering van de V.N. waarin hij de Venezolaanse president Maduro beschuldigde van het onderdak bieden aan rebellen van het ELN (Nationale Bevrijdingsleger). In het 128 pagina’s tellend dossier zaten foto’s bij die niet in Venezuela waren gemaakt maar in Colombia. Het AFP (Agence France-Presse) fact-checking team in Colombia ontdekte dat twee van de foto’s in het dossier, dat niet in zijn geheel is gepubliceerd, vergezeld gingen van misleidende bijschriften. Naar aanleiding van deze fout nam de Colombiaanse chef van de militaire inlichtingendienst, Generaal Oswaldo Peña Bermejo, ontslag.

Oktober

De ontsnapping van voormalig parlementslid Aída Merlano
De veroordeelde Colombiaanse politicus Aída Merlano ontsnapte op 1 oktober op spectaculaire wijze via het raam van een tandartspraktijk. De voormalig parlementslid Aída Merlano, die veroordeeld was tot vijftien jaar gevangenisstraf voor illegaal vuurwapenbezit en verkiezingsfraude, werd door een gevangenisbewaker begeleid naar een tandartspraktijk in Bogotá. Ze ontsnapte op een verbluffende manier door een touw uit het raam te laten hangen en zich naar beneden te laten zakken, waar ze vervolgens bij iemand achter op de brommer stapte en verdween. De voormalige congresvrouw is nog steeds op de vlucht voor justitie.

Ex-president Uribe moet getuigen in een fraudezaak
Voor het eerst in de geschiedenis van Colombia werd een voormalige president ter verantwoording geroepen voor het Hooggerechtshof. De voormalige president en senator van de Centrum Democraten, Álvaro Uribe Vélez, is op 8 oktober voor de rechtbank verschenen om ondervraagd te worden over de vermeende misdrijven van procesfraude en omkoping, waarmee hij na het onderzoek formeel in verband werd gebracht. Het Hof heeft nog 18 maanden de tijd om te beslissen of het de voormalige president in staat van beschuldiging stelt of het onderzoek uitsluit.

Lokale verkiezingen
Op 27 oktober werd de politieke kaart van Colombia weer op zijn kop gezet. Ditmaal namens de nieuwe burgemeesters, gouverneurs, raadsleden, afgevaardigden en gemeenteraadsleden die op de regionale verkiezingsdag zijn gekozen. De belangrijkste veranderingen vonden plaats in Bogota, waar voormalig congreslid Claudia Lopez (foto) de eerste vrouw en lid van de LGBTI-gemeenschap tot burgemeester van de belangrijkste hoofdstad van het land werd gekozen; Medellín, waar Daniel Quintero won in een klinkende nederlaag van het Uribisme; en Jorge Iván Ospina van de Groene Alliantie voor de tweede keer gekozen werd als burgemeester van Cali.

November

Minister van Defensie neemt ontslag
De Colombiaanse minister van Defensie Guillermo Botero heeft op 6 november ontslag genomen vanwege het achterhouden van informatie. Botero had niet bekend gemaakt dat bij een luchtbombardement op een junglekamp van dissidente FARC-rebellen 8 kinderen waren omgekomen. Botero heeft gezegd dat de operatie legitiem was en dat het leger niet wist dat er minderjarigen in het kamp waren. Later kwam hij daarop en terug en gaf hij toe dat er inderdaad 8 kinderen waren omgekomen bij het luchtbombardement. De minister was ook verantwoordelijk voor het VN-rapport met bewijslasten dat rebellen die in Colombia opereren zich schuil houden in Venezuela. Later bleek dat er valse informatie aan de Verenigde Naties is gepresenteerd, omdat twee foto’s die het bewijs moesten leveren ten onrechte waren onderschreven.

De nationale staking
Op donderdag 21 november beleefde Colombia een protest als geen ander in zijn recente geschiedenis. De grote nationale staking, opgeroepen door de belangrijkste vakbonden van het land, was een protest tegen de economische hervormingen van de regering zoals belasting-, arbeids- en pensioenhervormingen. De nationale staking veranderde van een protest tegen het economisch beleid naar een uiting van algemeen ongenoegen over de regering van president Duque en werd verergerd door de aanpak van de oproerpolitie (ESMAD) tegen de demonstraties. De 18-jarige student, Dilan Cruz, kwam tijdens de protesten om het leven, doordat hij aan het hoofd werd geraakt door een traangasbom van de ESMAD. Dilan werd toen de martelaar van de protesten en zijn dood zette aan tot verdere marsen en demonstraties. De strijd van de burgers met de president is niet gestopt en dat terwijl de regering de belastinghervorming en de verhoging van het minimumloon met 6% heeft goedgekeurd De stakers vroegen om een minimum van 8%. Duque zal in 2020 geconfronteerd worden met nieuwe uitdagingen als vakbonden, burgerorganisaties, studenten en burgers na de kerst weer hun plannen zullen hervatten.

December

Vredestribunaal start opgravingen in militaire zaak
Het Colombiaanse vredestribunaal (JEP) onthulde op 14 december een massagraf op de begraafplaats van Dadeiba in het departement Antioquia waar mogelijk sprake is van misdaden van militairen, ook wel bekend onder de naam “valse positieven”. Het tribunaal is begonnen met het opgraven van zo’n 50 lichamen als onderdeel van een onderzoek naar mogelijke valse positieven. De term “valse positieven” verwijst naar burgers die door leden van het leger zijn vermoord en die als guerrillastrijders worden geregistreerd die in het gevecht zijn gedood, om het dodental van de strijd tegen de guerrilla’s hoger te doen laten lijken. De militairen kregen extra bonussen of verlof als ze een bepaald aantal guerrillastrijders hadden gedood. De valse positieve moorden zijn genummerd op minstens 2.248 tussen 1998 en 2014. Het merendeel van de moorden vond volgens het JEP plaats tijdens de ambtstermijn van voormalig president Alvaro Uribe. Volgens de Nationale Beweging van Slachtoffers van Staatsmisdaden zijn er veel meer van dergelijke graven en in totaal zouden er tussen 2002 en 2009 zo’n 6.000 gevallen van valse positieven zijn.

De moorden op sociale leiders
De systematische moord op sociale leiders blijft een hardnekkig verschijnsel dat niet ophoudt. Naar schatting zijn er sinds de ondertekening van het vredesakkoord meer dan 700 leiders en zo’n 130 voormalige FARC-strijders gedood. Voor 2019 wordt het cijfer van het aantal moorden op sociale leiders geschat op meer dan 90. Wat betreft de moord op voormalige FARC-strijders werden er tussen januari en oktober 63 moorden geregistreerd, waaronder Dimar Torres, die door leden van het leger als ‘vals-positief’ werd gepresenteerd. Daarnaast is Karina García, burgemeesterskandidaat van Suárez (Cauca), vermoord.