Piedad Córdoba, een uitgesproken Colombiaanse wetgever die tientallen jaren opkwam voor de rechten van haar mede Afro-Colombianen terwijl ze grote risico’s nam als tussenpersoon voor linkse rebellengroepen, is overleden. Ze werd 68 jaar.

De dood van de senator werd zaterdag bevestigd door president Gustavo Petro, die Córdoba prees als een echte liberaal die “haar hele volwassen leven heeft gevochten voor een meer democratische samenleving”.

Er werd geen doodsoorzaak genoemd, maar Colombiaanse media meldden dat ze zaterdag door haar lijfwachten dood werd aangetroffen in haar huis in Medellin aan een schijnbare hartaanval.

In heel Colombia stond Córdoba bekend om haar kleurrijke tulbanden die deden denken aan haar Afrikaanse afkomst. Córdoba viel op als een linkse standvastige in één van de meest conservatieve landen van Latijns-Amerika en betaalde een hoge prijs voor haar luidruchtige verdediging van de minstbedeelden in het land.

Of ze nu werd ontvoerd door rechtse paramilitaire groepen of uit het Congres werd gezet omdat hij het laatste overgebleven rebellenleger van het land promootte, Córdoba ging conflicten nooit uit de weg en kwam vaak op opmerkelijke wijze terug van tegenslagen. Als trouwe bondgenoot van de overleden Venezolaanse president Hugo Chávez speelde Córdoba een belangrijke rol achter de schermen om de leiders van de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC) aan de onderhandelingstafel te krijgen, wat in 2016 resulteerde in een historisch vredesakkoord dat een einde maakte aan een halve eeuw van guerrillaconflicten.

Haar laatste politieke strijd was echter een bijna onmogelijke, een strijd die haar comeback bemoeilijkte na de historische verkiezing van de voormalige rebel Petro die tot eerste linkse president van Colombia werd benoemt.

In 2022 werd haar broer, Alvaro Córdoba, gearresteerd in Medellin en uitgeleverd aan de VS door haar bondgenoot Petro om in New York te worden aangeklaagd voor drugshandel. Hoewel Córdoba zelf niet werd aangeklaagd, beweerden de advocaten van haar broer dat zij het beoogde doelwit was van een valstrik opgezet door de Amerikaanse Drug Enforcement Administration. Informanten die zich voordeden als Mexicaanse drugskopers zochten contact met dissidente guerrilla’s die konden helpen bij het smokkelen van grote hoeveelheden cocaïne naar de VS. Eerder deze maand pleitte Alvaro Córdoba schuldig.

Córdoba was de oudste van 12 kinderen die in Medellin werden opgevoed door twee leraren. Haar vader was zwart en haar moeder blank.

Colombia heeft de op één na grootste bevolking van mensen van Afrikaanse afkomst in Latijns-Amerika, ongeveer 10% van de bevolking. Maar van oudsher zijn ze politiek en economisch het meest gemarginaliseerd, met een grote achterstand in bijna elke sociaaleconomische indicator.

“Als klein meisje was ze al een leider”, zegt Armanda Arboleda, een jeugdvriendin. “Zij was degene die het meest sprak, altijd vocht en nooit helemaal opgaf.”

Na haar rechtenstudie begon ze haar politieke carrière in de sloppenwijken van Medellin als lid van de Liberale Partij, ooit de grootste politieke groepering van het land. In de jaren 90 drong ze door tot het Congres en in een van Colombia’s donkerste periodes, waarin rebellen en paramilitairen, beide tot de tanden bewapend door de drugskartels van het land, elkaar bevochten om de territoriale controle. In die roerige tijd durfde ze het op te nemen voor minderheden die tot de grootste slachtoffers van het bloedige conflict behoorden.

Vanwege haar openlijke verzet tegen de verraderlijke ideologische scheidslijn in Colombia werd ze in 1999 twee weken lang ontvoerd op bevel van Carlos Castaño, de toenmalige hoogste rechtse paramilitaire krijgsheer. Na haar vrijlating ging ze met haar familie korte tijd in ballingschap in Canada.

Maar Cordoba bleef nooit lang stil. Tijdens de regering van president Alvaro Uribe in 2002-2010 hielp ze mee aan het speerpunt van een campagne die banden blootlegde tussen de conservatieve bondgenoten van de president in het Congres en de bloeddorstige paramilitairen. In 2007 riep ze linkse regeringen in de regio op om de diplomatieke betrekkingen met Colombia te verbreken omdat Uribe volgens haar banden had met de omvangrijke criminele onderwereld van Colombia.

Ondanks hun ideologische verschillen en bittere vetes vertrouwde Uribe op Córdoba en Chávez om de vrijlating te bewerkstelligen van verschillende politici en soldaten die jarenlang door de FARC gevangen waren gehouden. Voor haar humanitaire inspanningen in het sterk gepolariseerde land werd ze gelauwerd door links, maar geminacht door de conservatieven, die haar in het openbaar vaak uitmaakten voor “verrader” en guerrillasympathisant.

In 2010 werd ze uit het Congres gezet en mocht ze 18 jaar lang geen functie meer uitoefenen omdat ze de FARC zou hebben gepromoot. Maar de beslissing werd later ongedaan gemaakt en Córdoba kreeg vorig jaar haar zetel in de Senaat terug dankzij de historische overwinning van Petro.