De ontdekking van het scheepswrak van de San Jose heeft alle elementen van een groots en meeslepend drama: internationale politieke spanningen, een schat die miljarden dollars waard is en nu beschuldigingen van leugens en verraad.
In december 2015 maakte de Colombiaanse regering bekend de San Jose te hebben teruggevonden. Het achttiende-eeuwse Spaanse galjoen werd in juni 1708 tot zinken gebracht door een Brits oorlogsschip en is nu mogelijk het waardevolste scheepswrak ooit. Het Amerikaanse bergingsbedrijf Sea Search Armada klopte zichzelf op de borst – het bedrijf beweert al in 1982 de vindplaats te hebben geregistreerd.
Vindplaats bekend, maar niet openbaar
Via een brief geeft het Colombiaanse ministerie van Cultuur nu toestemming aan SSA om te bewijzen dat het inderdaad weet waar precies het galjoen is gezonken. Maar de Amerikanen vertrouwen het niet: Colombia zou het bergingsbedrijf juist hun deel van de immense schat willen ontzeggen. Want als de San Jose niet wordt gevonden op de precieze coördinaten die het bedrijf dertig jaar geleden optekende, verliest het zijn claim op het schip, aldus het ministerie.
Hier ligt nu het probleem voor SSA: de technologie waarmee in 1982 de lengte- en breedtegraden werden bepaald, was minder geavanceerd dan de moderne methode. Het gps-systeem dat nu wordt gebruikt, zou nauwkeuriger zijn. Het ministerie schrijft ook al dat de coördinaten van SSA niet correct zijn – iets wat ze volgens advocaten van het bedrijf niet kan weten zonder een rechterlijke uitspraak te hebben geschonden. Eerder bepaalde een Colombiaans gerechtshof dat niemand bij het wrak in de buurt mag komen voordat de eigendomskwestie is opgelost.
Goudkoorts
De San Jose was zwaar beladen met goud, zilver en edelstenen uit de Spaanse koloniën in Zuid-Amerika toen het schip verging. De schat was eigenlijk bedoeld voor Frankrijk, een bondgenoot van Spanje. Het is mogelijk dat meerdere landen de opgedoken resten ervan zullen opeisen. In de juridische strijd over wie het recht heeft de San Jose te bergen, strijden opvattingen over vindersrecht en postkoloniale herstelbetalingen om voorrang. Zo vindt Charles Beeker, directeur van het Center for Underwater Science van de Indiana University, dat gevonden schatten toebehoren aan de landen waar ze zijn gedolven – en niet aan de schatzoekers of de koloniale machten die het kostbare goed verhandelden of hielden. Maar met de goudkoorts die zich weleens meester zou kunnen maken van de betrokkenen, is de zaak rond de San Jose nog niet beslecht. (bron:nationalgeographic.nl)
