Het Colombiaanse leger heeft dit weekend een machtsvertoon opgevoerd in een stad waarvan de bevolking is overgeleverd aan de genade van twee strijdende bendes.

De bendes “Shottas” en “Spartanos” vechten al maanden om de controle over de drugshandel in Buenaventura en andere illegale activiteiten zoals microhandel, afpersing en ontvoeringen.

Maar het leger heeft geprobeerd enige staatscontrole te doen gelden door in verschillende buurten van Colombia’s belangrijkste havenstad in groten getale op te treden.

Buenaventura is de plaats waar 40% van de internationale handel van het land plaatsvindt en het vertrekpunt van het grootste deel van de cocaïne die voor de Verenigde Staten bestemd is.

De laatste jaren is het een van de meest gewelddadige steden van het land geworden, met 576 moorden tussen 2017 en 2021, volgens de stichting Pares, samen met gedwongen verdwijningen en ontvoeringen.

Op 30 augustus waren de twee bendes betrokken bij een schietpartij met automatische wapens die enkele uren duurde. Het was een “nacht van terreur”, aldus de lokale media.

Buenaventura, omgeven door mangroves, is een stad met tussen de 350.000 en 500.000 inwoners, waarvan 90 procent van Afrikaanse afkomst is.

Shota’s en Spartano’s delen de controle over deze buurten van bescheiden bakstenen huizen, onvoltooide gebouwen omringd door stalen hekken, houten hutten op palen en metalen hutjes boven water en vuilnis.

De bendes hebben de plaats ingenomen van de rechtse paramilitairen en de linkse guerrilla’s die hier vroeger regeerden en zichzelf financierden met drugshandel en het terroriseren van de plaatselijke bevolking.

Deze twee bendes, die zijn ontstaan uit een schisma in de criminele groep La Local, hebben hun acties vanaf eind 2020 aanzienlijk opgevoerd en hun territorium strekt zich uit tot de moeraslanden aan de rand van de stad.

Buenaventura is sindsdien een broeinest van schietpartijen, ontvoeringen en afpersingen. Inwoners spreken ook van sinistere zogenaamde “slachthuizen”, waar de lichamen van ontvoerde slachtoffers in stukken worden gehakt voordat ze in de laguna worden gedumpt, ver van nieuwsgierige ogen.

“De twee groepen maakten zich uit de voeten met legale handel, vooral in voedsel: eieren, kaas, fruit… niets ontging hen. Ze waren zelfs bereid om prijzen vast te stellen voor bepaalde basisvoedingsmiddelen,” vertelde Juan Manuel Torres, een onderzoeker bij de vredes- en verzoeningscommissie van het land, aan de pers.

“Wat we nu meemaken is een nieuwe stedelijke oorlog, waarbij de controle over de wijken in het geding is.”

Met de nieuwe linkse president Gustavo Petro die dinsdag Buenaventura zal bezoeken om zijn “totale vrede” beleid uit te voeren, gericht op onderhandelen met criminele groepen in plaats van ze te verpletteren, patrouilleerden de politie en het leger dag en nacht door de straten van de stad.

Zij waren het meest aanwezig in straten die bekend staan als conflictzones tussen de rivaliserende bendes, bekend als “onzichtbare grenzen”.

In één zo’n buurt, Jean XXIII, zijn schietpartijen aan de orde van de dag en angstige bewoners barricaderen zich binnen in hun huizen zodra de nacht valt.

De plotselinge verschijning van soldaten wekt ongerustheid en nieuwsgierigheid op. “De criminelen kunnen op elk moment op ons schieten,” waarschuwt luitenant-kolonel Samuel Aguilar, commandant van het 24e marine infanterie bataljon.

“De twee bendes zijn hier in oorlog en ze zien niet graag dat wij ons met hun zaken bemoeien.” Samen met de politie proberen ze te voorkomen dat de bendes hun gezag in de straten laten gelden.